Praten met en niet over de patiënt moet het motto zijn

Vanaf 1 januari 2023 houdt het KCT Wvggz op te bestaan. De ketenpartners zijn klaar om het werk over te nemen. De KCT-teamleden gaan hun eigen weg; een aantal in de GGZ, anderen slaan nieuwe paden in. Alexandra kijkt tevreden terug, al was het niet altijd makkelijk. ´Wisselingen in het team, uiteenlopende belangen van ketenpartners, de zoektocht naar financiële middelen en, niet te vergeten corona, zorgden voor een uitdaging. ´Toch hoop en verwacht ik dat ons werk heeft bijgedragen aan meer duidelijkheid over de Wvggz en dat we de zorglast iets hebben kunnen verminderen´, zegt ze bescheiden

Het eerste jaar van het KCT stond vooral in het teken van het stroomlijnen van de werkprocessen. Ook hebben we de informatieproducten geoptimaliseerd. We hebben de stroom aan brieven voor patiënten iets verminderd en brieven in meer begrijpelijke taal geschreven. Alles om de werklast voor zorgaanbieders te verminderen en informatie voor betrokkenen toegankelijk te maken.´ Dat was geen makkelijke klus want juridische termen zijn niet simpel en de wggz kent vele schriftelijke verplichtingen.

Om de informatievoorziening te verbeteren is ook de website kct-wvggz.nl gelanceerd. Hier zijn alle producten die de ketenpartners hebben gemaakt bij elkaar te vinden. De informatieproducten die het KCT in de loop van de tijd heeft aangepast zijn overzichtelijk op een plek en gerangschikt naar datum en versienummer. Verder is een nieuwsbrief in het leven geroepen om de ketenpartners te informeren. Ook is onder leiding van het KCT de Keten- en Regiomonitor Wvggz opgezet, om de uitvoering van de wet goed te kunnen monitoren. De eerste versie kwam uit in 2020. Sindsdien is de Keten- en Regiomonitor meer keren per jaar uitgegeven. Uit een peiling begin 2022 blijkt dat de monitor voorziet in een behoefte. De ministeries van VWS en J&V zullen in 2023 als opdrachtgevers zorgen dat de Keten- en Regiomonitor worden voortgezet.

Toch zagen we dat betrokkenen nog steeds moeite hadden om de wet te volgen´, vervolgt de KCT-coördinator.´ Daarom hebben we folders gemaakt, om mee te sturen met de brieven die betrokkenen krijgen als een aanvraag voor een zorgmachtiging wordt voorbereid. Daarin wordt met plaatjes en in eenvoudige woorden uitgelegd wat de Wvggz inhoudt en welke rechten iemand heeft.’ Daar is nu net ook een animatie bij gekomen, om mensen met een licht verstandelijke beperking te informeren.

Voor professionals zijn handreikingen en werkafspraken gemaakt. Allemaal te vinden op de wvggz-KCT website. ‘In een handreiking wordt uitgelegd hoe het proces moet verlopen. Zoals voor het verkennend onderzoek en de crisismaatregel, waarbij gemeenten voor het eerst een belangrijke taak krijgen in de ggz. Op punten waar de wet ruimte voor interpretatie laat, hebben we met de ketenpartners werkafspraken gemaakt en vastgelegd. Dit geldt bijvoorbeeld bij de aanvraag en uitvoering van een zorgmachtig.´

2022 was een keerpunt voor het KCT. ‘De werkprocessen waren ingericht, de ketenpartners hadden in de praktijk oplossingen gevonden voor de uitvoering van de wet, we hadden de werklast iets verminderd en patiënten konden betere informatie krijgen over de wet. Eindelijk konden we meer de diepte in en met de ketenpartners onderzoeken hoe de doelen van de wet meer te behalen waren. Zoals het versterken van de eigen regie van betrokkene en het invullen van het wederkerigheidsbegrip waarbij gemeenten en ggz samenwerken om voor betrokkene in de voorwaarden te voorzien voor deelname aan het maatschappelijk leven. Aan leren van de uitspraken van klachtencommissies kwamen ketenpartner ook niet toe. Gepubliceerde uitspraken waren slecht te vinden op websites van zorgaanbieders en de inhoud van de gepubliceerde uitspraken is heel divers.’

Nu, aan het einde van haar bestaan, laat het KCT een aantal producten na die daarbij van dienst kunnen zijn. Een voorbeeld is de landelijke website wvggzklachten, voor de centrale publicatie van klachtuitspraken met een set metadata waardoor zoeken en vergelijken mogelijk wordt. Ook de analyse van klachtuitspraken en een notitie over wederkerigheid helpen om te zien waar verbeteringen mogelijk zijn. Verder loopt de pilot met het Eigen Plan van Aanpak nog een kwartaal door in 2023. Dat gaat landelijk uit te rollen verbeteringen opleveren voor de eigen regie van betrokkene.

‘Ik denk dat we goed op weg zijn, maar we zijn nog niet klaar’, stelt Reijerse. Ambitieus en gedreven als ze is had ze graag meer gedaan. ‘Met de middelen en tijd die we tot onze beschikking hadden, hebben we denk ik het maximaal haalbare gedaan voor zorgaanbieders en betrokkenen. Ik hoop dat zij dit ook zo zien.’

Een punt van aandacht voor de toekomst vindt Alexandra het contact in de regio´s. Daar is nog winst te behalen. ‘Gemeenten en ggz-instellingen kunnen nog meer samenwerken, in de regio moeten zij elkaar nog beter vinden en samenwerken. Dat komt de uitvoering van de wet ten goede.’

Ook de eigen regie van de betrokkenen kan nog verder worden ontwikkeld, laten de eerste resultaten van de pilot met het Eigen Plan van Aanpak zien. ‘We willen dat een betrokkene meer eigen regie kan nemen in alle fasen van de procedure, dat is nu nog lang niet altijd het geval. De advocatuur en de patiëntvertrouwenspersoon (PVP) spelen daarbij een belangrijke rol, zij zijn de enigen die volledig aan de kant van betrokkenen staan. MIND werkt aan een voorstel om dit een stap verder te brengen.‘

Met de ervaring van de afgelopen jaren in gedachten, hoopt Alexandra dat de wetgever, bij de herziening van de wet in 2023 een aantal versoepelingen zal doorvoeren. ‘Ik hoop van harte dat de wetgever een groot deel van de verplichtingen in de wet vormvrij maakt. Een zorgaanbieder kan dan op maat per betrokkene aan de informatieverplichtingen voldoen. Door mondeling toelichting te geven, en via folders posters en website. Zo zorgen we dat betrokkenen minder brieven op de deurmat krijgen, terwijl hun rechtszekerheid blijft. Het motto is en blijft: ‘Praat liever met en niet over de patiënt’.

Alexandra Reijerse is jurist en coördinator van het KCT Wvggz. Tot juli 2020 was ze projectleider implementatie wvggz voor de Nederlandse ggz. Alexandra werkt inmiddels ruim vijfendertig jaar in de geestelijke gezondheidszorg. Met ingang van 2023 gaat ze aan de slag als Functionaris Gegevensbescherming in een ziekenhuis en een instelling voor gehandicaptenzorg. Ook blijft ze de Nederlandse ggz nog een poosje ondersteunen met beleidsadvies over de wvggz.

Lees ook de interviews met de andere KCT teamleden